Η μικροχλωρίδα είναι μια κοινότητα που αποτελείται από μικροοργανισμούς που κατοικούν σε ένα περιβάλλον. Τα μέλη της μικροβιακής κοινότητας περιλαμβάνουν: βακτήρια, ιούς, αρχαία, πρωτόζωα και μύκητες. Η σύνθεση της μικροχλωρίδας και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών της επηρεάζουν έντονα το περιβάλλον που καταλαμβάνει η μικροχλωρίδα και όσα την περιβάλλουν. Μικροοργανισμοί υπάρχουν σχεδόν παντού στον πλανήτη μας, ακόμα και στο ίδιο μας τα σώμα: τα έντερα, το δέρμα, τις αναπνευστικές οδούς, το ουροποιητικό σύστημα αλλά και άλλες περιοχές του σώματος φιλοξενούν τη δική τους μικροχλωρίδα η κάθε μία.
Η μικροχλωρίδα είναι μοναδική για κάθε άτομο, ακριβώς όπως και ένα δακτυλικό αποτύπωμα.
Οι μικροβιακοί συνεργάτες μας με τους οποίους συμβιώνουμε είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία μας, μπορούν να μας προστατεύσουν, αλλά μερικές φορές μπορούν να μας θέσουν σε κίνδυνο. Επομένως, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη δομή και τη λειτουργία της μικροχλωρίδας μας. Από πλευράς θεραπείας, αυτή η εξατομικευμένη πτυχή επιτρέπει στους επαγγελματίες να προσεγγίσουν την περίθαλψη των ασθενών σε ατομικό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη τα μοναδικά χαρακτηριστικά της μικροχλωρίδας κάθε ασθενούς.
Μικροχλωρίδα και μικροβίωμα: Ποια είναι η διαφορά;
Η μικροχλωρίδα αναφέρεται στο σύνολο όλων των μικροοργανισμών που κατοικούν σε ένα περιβάλλον.
Το μικροβίωμα είναι το σύνολο όλων των γονιδιωμάτων αυτών των μικροοργανισμών.
Καλό ή κακό: ωφέλιμο ή βλαβερό για την υγεία
Η μελέτη της ανθρώπινης μικροχλωρίδας αποκάλυψε ότι η κατηγοριοποίηση των μικροοργανισμών, ως καλών ή κακών, είναι συχνά μια πολύ απλοϊκή προσέγγιση και οι βαθύτερες σχέσεις μεταξύ των μελών μιας μικροβιακής κοινότητας πρέπει να μελετηθούν για να προσδιοριστεί κατά πόσον είναι ωφέλιμοι ή βλαβεροί για την υγεία.
Η βελτίωση της κατάστασης της μικροχλωρίδας, και επομένως της υγείας μας, δεν έγκειται απλώς στην απομάκρυνση των «κακών» βακτηρίων και στην εισαγωγή «καλών» βακτηρίων. Δεδομένου ότι η λειτουργία της μικροχλωρίδας εξαρτάται από τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα μέλη της και το περιβάλλον τους, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη σχέση μεταξύ αυτών των μικροβίων, πριν από την αφαίρεση ή την εισαγωγή κάποιου συγκεκριμένου μικροοργανισμού.
Εάν μπορούσατε να παρομοιάσετε τη μικροχλωρίδα με ένα κομμάτι εύφορης γης, το οποίο μπορεί να καλύψει την ανάπτυξη μιας ποικιλίας βλάστησης, το πρώτο βήμα πριν από τη φύτευση θα ήταν να προσδιορίσετε ποια φυτά θα αναπτυχθούν και θα ανθίσουν όταν φυτευτούν το ένα κοντά στο άλλο και ποια όχι. Αντίστοιχα, η ανθρώπινη μικροχλωρίδα είναι μια κοινότητα μικροβίων που όταν συνυπάρχουν αρμονικά στηρίζουν την υγεία του ανθρώπινου σώματος. Ωστόσο, η ανισορροπία στη σύνθεσή της μπορεί να υπονομεύσει τη λειτουργία της και να καταστεί επιβλαβής για την υγεία μας.
Συμπτώματα του μη ισορροπημένου εντερικού μικροβιώματος
Υπάρχουν πολλές υποκείμενες αιτίες που διαταράσσουν την ισορροπία της μικροχλωρίδας του ανθρώπου. Το ιατρικό ιστορικό, οι συνήθειες του τρόπου ζωής, η διατροφή και ούτω καθεξής, όλα παίζουν ρόλο. Αν και η βιολογία μας είναι μοναδική και τα συμπτώματα μιας ανισορροπίας μπορεί να διαφέρουν σε κάθε άτομο, υπάρχουν ενδείξεις κοινές σε πολλά άτομα όταν υπάρχει ανισορροπία στο εντερικό μικροβίωμα. Μερικά από αυτά τα συμπτώματα είναι:
- Διαταραχές του στομάχου (π.χ. φούσκωμα, αέρια, δυσκοιλιότητα, διάρροια και καούρα).
- Ακούσιες μεταβολές βάρους.
- Διαταραχές ύπνου ή συνεχής κόπωση.
- Ερεθισμός του δέρματος (π.χ. υπερευαίσθητο δέρμα, κνίδωση, έκζεμα, ατοπική δερματίτιδα, ακμή, ροδόχρους ακμή, ψωρίαση, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και μυκητιασικές λοιμώξεις).
- Ξαφνικές λιγούρες, π.χ. για τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
- Τροφικές δυσανεξίες.
- Αυτοάνοσες παθήσεις (π.χ. αυξημένη συστηματική φλεγμονή).
Εξετάσεις μικροχλωρίδας – Αξιολόγηση – Αποτέλεσμα
Η εξέταση της μικροχλωρίδας αναλύει την κατάσταση της κάθε επιμέρους μικροχλωρίδας και παρέχει πληροφορίες για τη μικροβιακή μας ταυτότητα. Αφού πραγματοποιηθεί η εξέταση της μικροχλωρίδας και υπάρχει σαφής κατανόηση της σύνθεσης της κοινότητας, οι πληροφορίες μπορούν να αξιολογηθούν ευρύτερα.
Οποιαδήποτε ανισορροπία ή δυσβίωση, μείωση της μικροβιακής ποικιλότητας και συνδυασμός της απώλειας ωφέλιμων βακτηρίων μπορεί να παρατηρηθεί, να μελετηθεί και να κατανοηθεί.
Ένας ειδικός μικροβιολόγος μπορεί να ερμηνεύσει τα αποτελέσματα, λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες από το ιατρικό σας ιστορικό για να κάνει προτάσεις ή να προβεί σε διάγνωση για όσα χρειάζεται το σώμα σας ώστε να βρίσκεται σε ισορροπία.
Αντιβιοτικά ευρέος φάσματος και εντερική μικροχλωρίδα
Τα περισσότερα αντιβιοτικά δρουν σε ένα ευρύ φάσμα μικροοργανισμών. Ως εκ τούτου, δε βλάπτουν μόνο ένα συγκεκριμένο παθογόνο αλλά και πολλά άλλα μέλη της εντερικής μικροχλωρίδας. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία της και να επιφέρει ανισορροπία. Έτσι, συνιστάται να λαμβάνετε αγωγή προβιοτικών τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά από τη θεραπεία με αντιβιοτικά, ώστε να βοηθήσετε την εντερική μικροχλωρίδα να αποκαταστήσει μια υγιή κοινότητα ισορροπημένου πληθυσμού ωφέλιμων βακτηρίων. Δεδομένου ότι η βιολογία του καθενός είναι μοναδική, η εξέταση της εντερικής μικροχλωρίδας μπορεί να συμβάλλει στον προσδιορισμό της ιδανικής εξατομικευμένης προβιοτικής αγωγής ώστε η μικροχλωρίδα σας να περιέλθει σε υγιή κατάσταση.
Φάρμακα και εντερική μικροχλωρίδα
Η εξέταση της εντερικής μικροχλωρίδας δε συμβάλλει μόνο στην αποκατάσταση του εντερικού σας μικροβιώματος, μπορεί ακόμα να βοηθήσει στην κατανόηση του τύπου και των δόσεων των φαρμάκων που μπορεί να ταιριάζουν καλύτερα στο σώμα σας. Η συμβατική ιατρική χρησιμοποιεί τυποποιημένη δοσολογία για τη φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί ότι αυτό μπορεί να μην ταιριάζει σε μερικούς ανθρώπους. Με τις διαθέσιμες εξετάσεις, ο καθένας πλέον μπορεί να ελέγξει ποια δοσολογία του ταιριάζει καλύτερα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για όσους βρίσκονται σε μακροχρόνια ή δια βίου φαρμακευτική αγωγή.
Από την ανισορροπία στην ισορροπία
Εάν η εξέταση της εντερικής μικροχλωρίδας αποκαλύψει ότι η εντερική μικροχλωρίδα του ασθενούς είναι σε ανισορροπία, παρέχεται μια προσεκτικά καταρτισμένη πρόταση για τη βελτίωση της κατάστασης της μικροβιακής κοινότητας από ειδικό μικροχλωρίδας.
Η πιο συνηθισμένη μέθοδος βελτίωσης της κατάστασης της εντερικής μικροχλωρίδας είναι με τη χρήση συγκεκριμένων προβιοτικών και πρεβιοτικών.
Τα προβιοτικά είναι ωφέλιμα βακτήρια και ζυμομύκητες που βοηθούν στη δημιουργία μιας ισορροπημένης εντερικής μικροχλωρίδας, τα οποία γενικά διατίθενται χωρίς συνταγή με τη μορφή συμπληρωμάτων. Η χρήση τους μπορεί να αυξήσει την αναλογία των μικροβίων εκείνων στην εντερική μικροχλωρίδα που είναι ωφέλιμα για το άτομο και ταυτόχρονα να φέρει στο φυσιολογικό εύρος τον πληθυσμό άλλων μικροβίων που είχαν αυξηθεί υπερβολικά στην κοινότητα.
Τα πρεβιοτικά είναι η διατροφή των ωφέλιμων βακτηρίων που τους επιτρέπει να αναπτυχθούν και να κατοικήσουν στην εντερική μικροχλωρίδα, προάγοντας έτσι την ισορροπία και την υγείας αυτής. Τα πρεβιοτικά περιέχονται σε διάφορες τροφές, είτε ωμές είτε που έχουν υποστεί ζύμωση, και διατίθενται στο εμπόριο ως συμπληρώματα διατροφής.
Πληροφορίες για τις τροφές με FODMAP
Τα επονομαζόμενα FODMAP (από τις αγγλικές λέξεις που σημαίνουν ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες) αναφέρονται σε όλα αυτά τα σάκχαρα που υπάρχουν σε ορισμένες τροφές και τα οποία προκαλούν χρόνια εντερική δυσβίωση σε άτομα που πάσχουν από εξασθενημένη πεπτική λειτουργία, δηλαδή τεταμένη κοιλιά με πόνο, κράμπες και κοιλιακό πρήξιμο, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, όπως στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS).
Η κατάργηση τροφών πλούσιων σε FODMAP και η επακόλουθη σταδιακή επανεισαγωγή τους πρέπει να πραγματοποιείται υπό την καθοδήγηση ειδικού, εξισορροπώντας τη νέα διατροφή με τις ανάγκες του ασθενούς και του μικροβιώματός του.
Μερικά παραδείγματα τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP είναι μεταξύ άλλων οι εξής:
-
Σιτηρά και σπόροι (σίκαλη, σιτάρι και κουσκούς)
-
Γαλακτοκομικά (αγελαδινό γάλα, πρόβειο γάλα, κατσικίσιο γάλα, μαλακά και νωπά τυριά, παγωτά και κρέμες)
-
Αποξηραμένα φρούτα, σοκολάτα & γλυκαντικά (ξυλιτόλη, σορβιτόλη, μαννιτόλη, σιρόπι γλυκόζης, φρουκτόζη και μέλι)
-
Λαχανικά και όσπρια (μπρόκολο, λάχανο, σκόρδο, μάραθο, κρεμμύδια, μπιζέλια, ασκαλώνια, σπαράγγια, αγκινάρες, λαχανάκια Βρυξελλών, μανιτάρια, κουνουπίδι, παντζάρια, πιπεριές, ραδίκια, σέσκουλα, κουκιά, φακές, φασόλια και ρεβίθια)
-
Φρούτα: μάνγκο, αχλάδι, καρπούζι, κεράσια, βερίκοκα, χουρμάδες, σύκα, λωτός, δαμάσκηνα, μήλα, ροδάκινα, καρπούζια και χυμοί φρούτων
